Koolhydraten vormen de eerste energiebron voor het lichaam en worden opgeslagen als glycogeenvoorraad in de lever. Deze opslagvoorraad is echter beperkt en kan ongeveer 30 minuten energie leveren. Dit opslagdepot was ooit bedoeld als noodvoorziening om bij gevaar te kunnen vechten of vluchten (fight-flight). De overschakeling van koolhydraatverbrander naar vetverbrander noemt men in de medische wetenschap ketose en betekent niets meer dan dat lever vet omzet in brandstof. De lever kan uitstekend energie (brandstof) produceren uit vetten. Als de glycogeenvoorraad (koolhydraat) op is schakelt de stofwisseling automatisch over op langzamere maar duurzame energie. Dit wordt ketose genoemd. Om in ketose te komen heeft het lichaam meestal maximaal 3 dagen nodig. Soms kan het echter langer duren voordat het lichaam echt in ketose verkeert.
Ketonen als brandstof
Deze brandstofbron heeft de vorm van ketonlichamen (vetlichamen) of ketonen. Ze vormen een speciaal soort energierijke brandstof die in de lever worden aangemaakt uit vetzuren. Ketonen zijn speciaal gemaakt om de hersenen en het zenuwstelsel te voeden. Tussen de maaltijden door als de bloedsuikerspiegel begint te dalen begint de lever vetten (vetzuren) om te zetten in ketonen en stijgen de ketonenspiegels in het bloed. Door het eten van meer koolhydraten gaat de glucosespiegel in het bloed weer omhoog en gaat er een signaal naar de lever dat de ketonenproductie weer kan stoppen. Hiermee eindigt de vetverbranding weer. Zo kunnen hersenen rekenen op een constante energietoevoer van ofwel glucose ofwel ketonen. Je moet dus metaboolflexiber zijn kun je makkelijk van koolhydraatverbrander naar vetverbrander wisselen en weer terug.
Een mens is in ketose als het lichaam overgaat van koolhydraatverbrander naar vetverbrander
Men kan alleen in ketose raken als de koolhydraatinname heel laag is. Als men in ketose is gebruikt het lichaam de ketonen als brandstof en laten de aanwezige spiermassa ongemoeid. Als men het eten van vetzuren combineert met te veel koolhydraten raakt men dit gezondheidsvoordeel weer kwijt. Dit is te merken door meer zoetbehoefte en hongergevoel. Dit zou een kwelling zijn en het resultaat is gedoemd te mislukken. Ketonen onderdrukken namelijk het hongergevoel en zodra men weer in ketose raakt neem het hongergevoel weer af. Ketonen worden aangemaakt in de lever en komen via de bloedstroom in de urine terecht.
Ketose controleren
Dit gebeurt met teststrips die Ketosticks worden genoemd, waarmee men eenvoudig thuis via de urine kan controleren of er ketonen in de urine aanwezig zijn. De kleurblokjes op het verpakking geven de mate van ketonen aan. Men is wel of niet in ketose en het is niet nodig om de hoeveelheid zo hoog mogelijk te krijgen. Ketonen in de urine betekenen het afbreken van reservevet zonder dat het spierweefsel wordt aangetast. Ook ervaart men geen hongergevoel als er ketose is.
Ketoacidose
Er bestaat een wereldwijde verwarring onder zowel artsen als leken over ketose. Ketoacidose en ketose is niet hetzelfde. Ketoacidose is een medische aandoening die op kan treden bij mensen met diabetes mellitus alswel bij alcoholvergiftiging. Het is belangrijk dit te vermelden om verwarring te voorkomen. Ketoacidose kan niet door voeding alleen worden teweeggebracht. Bij Ketose kunnen de ketonenspiegels in het bloed van 1 tot 2 mmol/l. en bij een langere periode tot 5 tot 7 mmol/l. maximaal oplopen. Bij ketoacidose kunnen de ketonenspiegels echter wel 23 mmol/l overschrijden.
Ketose voor gezondheid
Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat een voedingspatroon dat relatief veel vetten bevat gezonder is dan eerder werd aangenomen. Een voedingspatroon dat vooral uit hoogwaardige vetten en weinig koolhydraten bestaat lijkt er juist voor te zorgen dat er veel minder veroudering in het lichaam plaatsvindt. Critici van dit voedingspatroon baseren zich op het verouderde inzicht dat de hersenen alleen glucose als brandstof kunnen gebruiken. Echter, hersenen kunnen energie halen uit zowel glucose alswel ketonen. De lever is van nature heel goed in staat om vetten om te zetten in ketonen. Dit vet kan komen uit voeding, maar het kan ook het opgeslagen lichaamsvet verbranden voor energie. Steeds meer onderzoeken tonen aan dat onder andere bloeddruk, bloedsuikers, cholesterol en triglyceriden, erop vooruitgaan bij een vetrijker en koolhydraatarmer voedingspatroon. Het verbranden van lichaamsvet is voor veel mensen belangrijk omdat ongeveer de helft van de westerse wereldbevolking te veel vetreserves heeft, hetgeen de gezondheid primair aantast.
Eiwitten hebben vet nodig
Zonder voldoende vetzuren kunnen te veel eiwitten ongezond en zelfs giftig zijn. De Eskimo’s waren vroeger bekend met eiwitvergiftiging. Ze hadden altijd oliën uit vis en van zeehonden bij de hand. Ze aten dit als dipsaus bij de maaltijd als men de meestal zeer magere diersoorten nuttigde. Dieren in de noordelijke poolgebieden had meestal weinig voedselkeuze. De bron van eiwitten was aanwezig echter doordat het vet ontbreekt kunnen de aminozuren niet goed worden omgezet – ongeacht de kwaliteit. Vet is van wezenlijk belang voor een goed eiwitstofwisseling.
Balans Koolhydraten, eiwitten en vetzuren hebben elkaar nodig. Het 3care leefpatroon is gebaseerd op een gelijkwaardige verdeling met betrekking tot calorie inname. Door te eten zoals het evolutionair bedoeld is hoeven we geen calorieën te tellen en voedingsgroepen uit te sluiten of juist te verhogen. Een dieet hoofdzakelijk gebaseerd op eiwitrijke voedingsmiddelen hebben weinig of geen effect of het verbranden van reservevetweefsel en kan zelfs ziekmakend zijn. Eiwitshakes en andere eiwitdrankjes zijn nooit zo uitgebalanceerd als echte volwaardige en onbewerkte voeding. Maar het ergste van deze moderne voedingshype is de afwezigheid van vet. Bij de jacht schoten oermensen geen magere dieren maar de vetste. Men kende de gevaren van mager vlees, net als de Eskimo’s.
Aanbevolen literatuur
Om de informatie toegankelijk houden vermelden we niet de vele regerende onderzoeken, maar raden we aan om het hieronder vermelde boek te lezen. Duidelijk en fascinerend geschreven en goed wetenschappelijk onderbouwd.
Het ketogeen kokos voedingspatroon Dr. Bruce Fife